Ngày xưa, ông bà ta thường dạy con theo kiểu “thương cho roi cho vọt”. Nhưng hiện nay, quan niệm – nuôi dạy con đúng cách là giúp con ý thức tự giác, tự lựa chọn – được nhiều chuyên gia giáo dục khuyến khích. Trẻ em có thể nhìn vào tấm gương của cha mẹ để hình thành nhân cách mà không chịu bất kỳ ám ảnh tâm lý nặng nề nào.
Trong cách giáo dục này, có 4 điều các bậc cha, mẹ cần lưu ý:
Khuyến khích trẻ đúng lúc
Trẻ em luôn cảm thấy vui vẻ và tự tin khi được phụ huynh động viên, khích lệ làm những điều đúng đắn. Vì thế, nếu cha mẹ theo sát con cái và có sự khuyến khích đúng lúc, trẻ sẽ dần cảm thấy niềm vui, sự ham thích làm những điều tốt. Việc này được xem là phản xạ có điều kiện và hình thành thói quen cho bé.
Điều quan trọng trong việc nuôi dạy con đúng cách này là cha mẹ phải dành rất nhiều thời gian để quan sát và chỉ bảo con. Thái độ khuyến khích hoặc không hài lòng phải thể hiện rõ để trẻ dựa vào phản ứng cho phụ huynh, tự suy ra tính đúng/sai, nên/không nên làm đối với hành động sắp tới.
Cha mẹ là tấm gương đầu tiên
Gia đình là môi trường hình thành nhân cách cho trẻ đầu tiên và cha mẹ chính là những tấm gương rõ nét nhất. Trẻ em có năng lực học hỏi cao, luôn tò mò và bắt chước người lớn, vì thế cha mẹ phải hành động chuẩn mực để con không học cái xấu.
Đừng dạy bé một đằng rồi phụ huynh làm một nẻo, việc làm này dẫu kín đáo đến đâu cũng làm phản tác dụng nuôi dạy con đúng cách. Ví dụ, cha mẹ bảo con phải tự giác làm việc đúng giờ nhưng chính mình lại hấp tấp vào mỗi sáng, luôn trong tình trạng suýt trễ giờ làm. Hoặc phụ huynh dạy trẻ phải bảo vệ môi trường nhưng tại tiện tay quẳng bọc nilon bừa bãi. Tất cả những hành vi nhỏ nhặt đó đều được trẻ ghi nhớ và lấy đó làm gương.
Cho con quyền được sai
Đến người lớn còn lầm đường lạc lối thì một đứa trẻ mắc lỗi là điều dễ thông cảm. Phụ huynh nên chỉ ra cho con biết thế nào là đúng, thế nào là sai rồi sau đó để con tự nhận thức vấn đề. Trong quá trình này, trẻ chắc chắn sẽ phạm những lỗi nhỏ. Khi ấy, bạn nên giảng giải, phân tích tình hình và đưa ra lời khuyên cụ thể. Việc nuôi dạy con đúng cách này sẽ giúp trẻ ghi nhớ sự việc tốt hơn, có cơ hội hiểu thấu vấn đề và làm tiền đề để ứng xử trong các tình huống tương tự.
Ngược lại, nếu phụ huynh luôn sợ hãi việc con làm sai và bảo bọc, giám sát con quá cứng nhắc, trẻ sẽ không thể phân biệt đâu là đúng, đâu là sai. Tình trạng này kéo dài có thể dẫn đến hai hệ luỵ. Một là, con bạn dần trở thành con rối, chỉ biết răm rắp nghe lời và không có chính kiến. Hai là, trẻ luôn trong trạng thái không phục, bứt rứt và sẽ nổi loạn bất kỳ lúc nào cha mẹ sơ hở.
Thưởng, phạt công minh nhưng tinh tế
Khả năng nhận thức vấn đề của trẻ nhỏ còn non kém nên phản ứng tích cực hay tiêu cực của cha mẹ được con cái hiểu ngầm thành tính đúng, sai của sự việc. Do đó, phụ huynh cần có thái độ rõ ràng đối với mỗi việc trẻ làm. Thái độ này cần được cụ thể hoá bằng việc thưởng/phạt.
Song, thưởng/phạt sao cho khéo léo cũng không phải đơn giản. Mức độ thưởng/phạt phụ thuộc vào tính nghiêm trọng của vấn đề. Nếu trẻ thỉnh thoảng vì mãi chơi mà không ngồi vào bàn tự học đúng giờ thì cha mẹ nên ôn tồn giảng giải, nhắc nhở trẻ. Còn nếu trẻ nói dối phụ huynh rằng hôm nay không có bài tập về nhà để tha hồ chơi bời, cha mẹ phải phạt thật nghiêm khắc. Bên cạnh đó, người lớn cũng nên quan tâm đến độ tuổi, khả năng nhận thức, tính cách và độ nhạy cảm của bé để đưa ra hình thức thưởng/phạt phù hợp.
Những vấn đề về việc nuôi dạy con đúng cách khá phức tạp, vì thế phụ huynh nên lắng nghe sự chia sẻ kinh nghiệm từ những ông bố, bà mẹ từng trải để rút ra bài học cho mình. Khoá học nuôi dạy con tại Kyna for kids sẽ cung cấp đầy đủ và chi tiết hơn về những lưu ý để uốn nắn con nên người thông qua tài liệu được nghiên cứu, thiết kế kỹ lưỡng bởi các chuyên gia đầu ngành.
